Kościół NMP przed I wojną światową
5 sierpnia 1919 do Pabianic przybyli Księża Misjonarze Świętego Wincentego a Paulo. Uczynili to na prośbę biskupa włocławskiego Stanisława Zdzitowieckiego, który chciał powierzyć misjonarzom pabianicką parafię i w ten sposób wyrazić wdzięczność Zgromadzeniu za jego długoletnią pracę w seminarium duchownych we Włocławku. Misjonarze oficjalnie objęli nasza parafię 5 sierpnia 1919 r. Proboszczem został ks. Bartłomiej Szulc.
Ze wspomnień: „Poszliśmy szukać plebanii i stanęliśmy jak wryci. Przed nami, na terenie pokrytym wysoką trawą i kałużami, wyrósł nagle ogromny gmach dwupiętrowy (…) Kilka zaledwie okien zaszklonych, reszta okien, a raczej otworów na okna zabita deskami, w pokojach nieopisany chaos.” Podobnie wyglądał kościół: obrabowany przez Niemców, z zasadniczo prowizorycznym wyposażeniem, miał uszkodzone wszystkie witraże i okna. Nie było wówczas ławek i bocznych ołtarzy, a w głównym ołtarzu brakowało dziesięciu medalionów różańcowych i centralnej figury.
Misjonarze gorliwie zadbali o wyposażenie kościoła i plebanii, ale nade wszystko o duchowe potrzeby wiernych. Byli nauczycielami religii w szkołach, głosili misje i rekolekcje w Pabianicach i okolicy, prowadzili liczne stowarzyszenia katolickie. Ks. prob. Bartłomiej Szulc był. m.in. członkiem Rady Miejskiej, a także kapelanem oddziałów wojskowego i policyjnego w Pabianicach. Jednocześnie Misjonarze zadbali o potrzeby duchowe licznej społeczności katolików niemieckich. Dla nich była odprawiana w niedzielę jedna Msza św. z kazaniem w języku niemieckim.
Misjonarzom w pracy szkolnej wielką pomoc niosły siostry ze Zgromadzenia Sióstr Córek Bożej Miłości, które objęły nauką religii dzieci w jedenastu szkołach powszechnych i progimnazjum niemieckim.
w 1927 roku proboszczem został ks. Leopold Petrzyk. Z jego inicjatywy pabianiccy rzemieślnicy zakupili do kościoła ołtarz boczny Świętego Józefa, a katolicy mówiący po niemiecku ołtarz boczny Serca Jezusowego. Koszty pomalowania kościoła i założenia instalacji elektrycznej przyjęli na siebie robotnicy pabianickich zakładów pracy. W dniu 1 grudnia 1928 roku biskup łódzki Wincenty Tymieniecki dokonał poświęcenia ołtarzy bocznych i nowego wyposażenia kościoła.
Kapliczka ku czci NMP Objawiającej Cudowny Medalik na jednym z domów przy ul. Spółdzielczej
Z inicjatywy ks. prob. Petrzyka powstał również komitet Główny Budowy Domów Robotniczych. Podjął on dzieło budowy domów dla robotników fabrycznych, którzy żyli w skrajnie trudnych warunkach. W 1931 roku w ośmiu nowych domach przy ul. Spółdzielczej i Kamiennej mogło zamieszkać prawie sto robotniczych rodzin. Nowe domy poświecił bp. Tymieniecki 31 stycznia 1932 roku. Budynki funkcjonują do dziś.
Od 1933 do roku 1937 proboszczem naszej parafii był ks. Jan Wagner CM, który w 1934 roku zakupił dla kościoła okazałe organy w firmie Krukowski w Piotrkowie Trybunalskim. Wojna zbliżała się… Jej ofiarą stał się ks. Wagner, który został rozstrzelany przez hitlerowców w podziemiach więzienia w Bydgoszczy dn. 1 listopada 1939 roku. 4 kwietnia misjonarze musieli opuścić Pabianice, zaś dwaj księża – ks. prob. Stanisław Szadko i ks. Karol Broda zostali uwięzieni w obozie koncentracyjnym w Dachau. Ksiądz Szadko zakończył życie w Dachau w 1943, a ksiądz Broda w Gusen w 1944 roku…
Takie były początki obecności Misjonarzy w naszym mieście. Więcej można dowiedzieć się z wystawy znajdującej się w prawej nawie kościoła oraz z ilustrowanej książeczki poświęconej stuletniej obecności, którą można nabyć w kościele i w kancelarii parafialnej.
Przy wystawie wyłożona jest Księga Pamiątkowa, w której można dokonać wpisu z okazji Jubileuszu 100 – lecia posługi Księży Misjonarzy w Pabianicach.
